De Black Lives Matter beweging heeft een wereldwijde maatschappelijke discussie over racisme en discriminatie teweeggebracht. Ook in Nederland. De Hindoestaanse Rajiv Bhagwanbali, danser en choreograaf, sloot zich in 2020 aan bij een Black Lives Matter demonstratie in Rotterdam. Een ding viel hem op: er waren nauwelijks andere Hindoestaanse supporters om hem heen. Racisme en discriminatie speelt zich niet alleen af onder ‘witte’ Nederlanders. Onderling leven er ook negatieve sentimenten bij Nederlanders met een Hindoestaanse en met een Afro-Surinaamse achtergrond. In de documentaire ‘Tot kafri’s en koelies gemaakten’ zoekt Rajiv uit hoe deze sentimenten zijn ontstaan en gaat hij op zoek naar verbinding.
Rajiv: “Ik kom uit een conservatieve familie. Ik was het niet eens met hoe er bij ons thuis over zwarte mensen gesproken werd. Vanuit onbegrip daarover ben ik vragen gaan stellen.”.
Rajiv komt zelf uit een traditioneel gezin waar weinig ruimte was voor niet-Hindoestanen. In zijn onderzoek ontmoet Rajiv mensen die eveneens erg op de eigen groep gericht zijn, zoals Ilse Adams (Afro-Surinaamse roots); “Hindoestanen zien zichzelf niet als zwart. Ze denken dat ze meer zijn omdat ze witter zijn. Ik denk dat ze zich daarom niet bij ons scharen.” Of Waldo Koendjbiharie (Hindoestaan): “Wij zijn de suiker in de koffie van de Nederlander. Wij passen ons aan.. overal ter wereld….. wij hebben de minste problemen.” Ook spreekt Rajiv met Sherisa Miller, dochter van een Afro-Surinaamse vader en een Hindoestaanse moeder: “Mijn Hindoestaanse oma heeft de relatie van mijn moeder altijd afgekeurd omdat ze verliefd en zwanger was van een Afro-Surinamer, dit was al een reden om mijn moeder en later ook mij, te verstoten van de familie.”
Afro-Surinamers worden door Hindoestanen vaak beschimpend ‘kafri’s’ genoemd, en Hindoestanen worden vaak negatief bestempeld als ‘koelie’, een woord dat verwijst naar koloniale ongeschoolde contractarbeiders. De onderlinge soms zelfs racistische sentimenten roepen bij Rajiv veel vragen op. Tijdens zijn zoektocht naar hoe deze sentimenten tot stand kwamen spreekt Rajiv met zijn oom, socioloog en historicus Radjinder Bhagwanbali, over de geschiedenis van Suriname. Twee grote migratiegroepen kwamen er noodgedwongen bij elkaar: Afro-Surinamers, omdat ze geïmporteerd werden als tot slaaf gemaakten. Hindoestanen belandden er vanuit India als laagbetaalde contractarbeiders na de afschaffing van de slavernij. Tot Rajivs verbazing heeft de witte Nederlander een belangrijke rol gehad in het discriminerend denken tussen de groepen. Niet alleen bij hoe dit tot stand kwam in Suriname, maar ook bij hoe het in stand gehouden werd in Nederland.
Op zoek naar verbinding spreekt Rajiv ook mensen die juist oog hebben voor elkaars koloniale verleden. Zo ontmoet hij kunstenaar Fazle Shairmahomed, die door middel van een ritueel een connectie zoekt met de voorouders om zo gezamenlijk de geschiedenis te herschrijven.
Rajiv: ‘Ik heb heel erg het gevoel dat verschillende partijen de muren zo hoog hebben opgetrokken. Als Afro-Surinamers en Hindoestanen beter naar elkaar luisteren en beseffen dat ze beiden veel ellende hebben meegemaakt, dan zullen zij dichter bij elkaar komen.’
Rajiv Bhagwanbali is programmamaker, danser en choreograaf. Rajiv laat zich in zijn werk inspireren door verschillende culturen.
Uitzending: Zondag 26 december, om 16.00 uur bij de NTR op NPO 2
Bron en foto © NTR
